Tại sao cần thờ tự, tôn trí và bài trí bàn thờ Phật tại nhà? Đối với những gia đình theo đạo Phật, bàn thờ Phật đóng vai trò rất quan trọng không thể thiếu. Thờ Phật tại nhà là cách để các thành viên trong gia đình thấu hiểu, học theo những đức hạnh cao cả của Ngài. Cùng theo dõi hướng dẫn cách trang thiết, bài trí bàn thờ Phật tại gia theo những nguyên tắc chuẩn tại bài viết này.

Ý nghĩa của việc thờ cúng Phật

Lòng tri ân, biết ơn luôn là đạo lý truyền thống của dân tộc Việt. Sự thờ cúng trong các tôn giáo là biểu hiện rõ nhất, lâu đời nhất để tôn thờ, noi gương những người có công lớn đối với nhân loại. Trong các vị giáo chủ được tôn thờ ấy, Đức Phật là vị được nhiều tín đồ sùng mộ nhất. Phật là những bậc đã dày công tu luyện phước đức và trí tuệ, hội tụ đầy đủ đức hạnh cao quý của nhân loại gồm toàn thiện, toàn mỹ, toàn chân. Các Ngài dùng đức trí dẫn dắt chúng sinh thoát khỏi biển khổ luân hồi, giải thoát tai ương và hướng đến sự sáng suốt.

Cách bố trí bàn thờ Phật trong nhà

Vị trí đặt bàn thờ Phật

Không giống như lễ tại chùa, khi thờ Phật tại nhà ta cần sắp xếp vị trí bàn thờ chuẩn tâm linh phong thủy. Để tỏ lòng tôn kính, ta nên bố trí bàn thờ Phật tại vị trí trang trọng nhất trong nhà. 

Với các ngôi nhà không có lợi thế về diện tích, bàn thờ thường được đặt ở vị trí cao nhất trong phòng khách, sử dụng tủ thờ hoặc án giang hay bàn thờ treo tường. Còn với các ngôi nhà diện tích rộng, gia chủ có thể lập phòng thờ riêng ở tầng cao nhất sao cho thông thoáng, thanh tịnh, sạch sẽ và trang nghiêm.

Cách sắp xếp và thờ tượng Phật 

Thông thường, muốn thờ tượng Phật tại gia thì nên thỉnh ở các cửa hàng chuyên về hình tượng Phật. Có thể thờ Tam Thế Phật bao gồm: Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, Đức Phật A-Di-Đà và Đức Di-Lặc. Hoặc Tây Phương Tam Phật bao gồm Đức A-Di-Đà, Đức Quán Thế Âm, Đức Đại Thế Chí. Hoặc chỉ đơn giản là hình tượng Đức Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật hay Phật A-Di-Đà đặt ở giữa bàn thờ và mẹ Quán Thế Âm Bồ Tát đặt ở bên trái bàn thờ (theo hướng nhìn từ ngoài vào). Nếu thờ cả 3 vị thì nên sắp đặt chung một bàn thờ. Có thể tùy vào thời kỳ giáo hóa của mỗi Đức Phật và pháp môn tu hành để thờ nhưng không nên thờ quá 3 vị sẽ gây rối loạn.

Lần đầu tiên thỉnh tượng Phật, tín đồ phải làm lễ thượng tượng hay lễ an vị Phật. Lễ này không cần linh đình nhưng cần sự trang nghiêm. Muốn vậy, gia chủ phải giữ mình thân tâm sạch sẽ, ăn chay giữ giới và mời thêm thiện hữu trí thức đến hộ niệm một thời kinh. Sau khi thực hiện xong, tượng Phật trong nhà sẽ trở lên linh thiêng và mỗi thành viên trong gia đình cần nhớ đến đức hạnh cao cả của Phật mà trở nên tĩnh tâm, tinh thần luôn lương thiện, hướng đến cái tốt, cái đẹp.

Khi thờ phụng lâu năm, tượng cũ bị mờ hay bám bụi thì nên tô vẽ, lau chùi lại bằng nước sạch. Còn nếu tượng Phật hư hỏng, cần thay mới thì phải dâng tượng cũ vào chùa chờ dịp nhập tháp chứ không được vứt bỏ hay để lung tung.

Cách bài trí bàn thờ Phật

Bàn thờ Phật được bài trí những vật chính như sau:

1. Lư hương: đặt ngay chính giữa phía trước, không nên quá đầy tro. Vì vậy gia chủ nên rút bớt chân hương vào ngày 15 âm lịch hàng tháng cho sạch sẽ.
2. Bình hoa, đĩa quả: sắp xếp theo câu thiệu “Đông bình, Tây quả”, tức bình hoa đặt tại bên tay trái tượng Phật, đĩa trái cây đặt bên tay phải tượng Phật. Nếu có chuông thì nên đặt cùng phía với bình hoa và mõ đặt cùng phía với đĩa quả. Dĩa đựng trái cây cúng dường Phật không dùng cho việc khác hay bàn thờ khác.
3. Nước sạch: nước thanh khiết cúng Phật được đặt ở giữa hay bên trái bàn thờ, cạnh đĩa quả. Hằng ngày nên thay nước và không được dùng ly đựng nước cúng dường ở bàn thờ Phật cho bất kỳ việc nào khác
4. Đôi đèn thờ: Trên bàn thờ Phật luôn luôn có một đôi đèn thờ được thắp sáng, đặt tại 2 bên trái phải của bàn thờ. Người ta quan niệm rằng, một đèn trên bàn thờ Phật là tượng trưng cho trí tuệ Phật, đèn còn lại là tượng trưng cho trí tuệ chúng sinh. Có thể sử dụng đèn cầy, đèn điện.

Cách bài trí bàn thờ Phật tại gia

Ngoài ra, ta có thể sắp xếp thêm thực lễ tùy vào điều kiện gia chủ. Các đồ thờ trên ban thờ phải sắp xếp gọn gàng, ngay hàng thẳng lối, có thể sắm sửa hoa quả đối xứng nhau cho đẹp.

Một số lưu ý trong việc sắp xếp và bài trí bàn thờ Phật trong cúng lễ

Bàn thờ Phật luôn phải sạch sẽ, đốt nhang cúng Phật hàng ngày. Vào những ngày mùng một, mười bốn, rằm hay ba mươi, cũng như những ngày lễ vía trong năm phải bao sái ban thờ sạch sẽ chưng dọn hoa tươi quả mới, nước sạch hương đèn và lễ vật thành tâm cúng Phật.

Đồ lễ cúng Phật phải đảm bảo những nguyên tắc sau:

– Không đặt vàng mã, tiền âm phủ để dâng cùng lên bàn thờ Phật.

– Hoa tươi lễ Phật nên là hoa sen, hoa huệ, hoa mẫu đơn… Quả cúng Phật là quá tươi, chín, không héo, méo mó, nên là chuối, bưởi, na, phật thủ,…

– Đồ lễ là đồ chay, không được sắm sửa lễ mặn sẽ phạm đến nhà Phật. Có thể trưng xôi chè, phẩm oản cùng hoa quả.

Trong những lễ vật dâng Phật, Oản Tài Lộc là ngọc thực được nhiều người lựa chọn để bày biện lên hương án để thêm phần trang trọng, linh thiêng và chỉn chu.

Xưa kia, các phẩm oản được làm ra tập trung chủ yếu vào chất lượng nên chỉ được gói đơn giản bằng bọc giấy kiếng hoặc giấy màu. Ngày nay, Oản Cô Tâm đã nghiên cứu và cải tiến về thiết kế để tạo nên những tác phẩm Oản lễ Phật tuyệt đẹp, có 1-0-2 trên thị trường với mức giá phải chăng để quý khách lựa chọn phù hợp với ban thờ tại gia nhất.

Những nguyên tắc khi bố trí bàn thờ Phật và Gia Tiên chung

Để tối ưu không gian thờ cúng khi ngôi nhà không có nhiều diện tích, người ta có thể thiết lập và bố trí bàn thờ gia tiên, bàn thờ Phật chung.

Tuy nhiên, việc thờ Phật chung với Gia Tiên cũng cần có những nguyên tắc cần tuân thủ:

• Trong phòng thờ Phật có thể lập bàn thờ gia tiên nhưng bàn thờ gia tiên cần đặt ở một bên sao cho thấp hơn bàn thờ Phật. Nếu không gian hẹp thì đặt bàn thờ Phật ở trên, bàn thờ gia tiên ở phía dưới và nên sử dụng bàn thờ phân cấp tránh việc nhầm lẫn phạm đến tâm linh.
• Không nên đặt hai bàn thờ Phật và bàn thờ gia tiên đối diện nhau trong một gian phòng.
•  Vị trí tượng Phật luôn là vị trí cao nhất. Không được để tượng, hình ảnh Phật thấp hơn hoặc ngang bằng với bài vị, bát hương của gia tiên.
• Nếu đặt bàn thờ ông bà tổ tiên chung với bàn thờ Phật thì không nên cúng đồ mặn.